Choć otaczanie budynku dodatkową „ścianą” wydaje się nowoczesnym rozwiązaniem, wcale tak nie jest. Elewacyjne konstrukcje wentylowane stosowano już kilka wieków temu. To efekt obserwacji zjawisk naturalnych, zachodzących w budynkach z drewnianymi okładzinami na fasadach.
Norwescy budowniczowie obserwowali zachowanie popularnego materiału budowlanego, czyli drewna, na działanie zjawisk atmosferycznych, takich jak deszcz czy śnieg. Wilgoć, która nie ma jak odparować powoduje korozję biologiczną drewna – gnicie, próchnienie, ułatwia też atak szkodnikom. Szczególnie niekorzystne było to w budynkach gospodarczych, w których przechowywano cenne ziarno i paszę dla zwierząt. Zaczęto więc w górnej i dolnej części okładziny drewnianej wycinać otwory umożliwiające odprowadzanie wody i odparowanie wilgoci. Ponieważ technikę tę stosowano najczęściej przy wznoszeniu stodół, została nazwana techniką stodołową z otwartymi spoinami.
Naukowe podstawy
Badania nad konstrukcją fasad wentylowanych sięgają lat 40. ubiegłego wieku. Naukowcy nie badali jednak wpływu wilgoci na drewno, ale na nowocześniejsze, murowane konstrukcje. Stwierdzili wówczas, że wystawianie ścian z cegły czy betonu na działanie wody opadowej jest mało rozsądne, gdyż oba te materiały są porowate, więc chłoną wodę jak bibuła. Osłonięcie ich dodatkową warstwą materiału, pozwala rozwiązać ten problem. Fasady wentylowane przewyższały technologicznie wszystkie elewacje stosowane ówcześnie.
Praktyczne wykorzystanie fasad wentylowanych
Pierwszy wysoki budynek, w którym zastosowano fasadę wentylowaną, to 30-piętrowy budynek firmy Alcoa w Pittsburghu, zaprojektowany przez architektów z biura Harrison + Abramovitz i zbudowany w 1952 roku. W konstrukcji użyto wielkie wklęsłe płyty, które doskonale chroniły ściany budynku przed wnikaniem wody. Bo też takie było pierwotnie zadanie ówczesnych fasad wentylowanych, co ma swoje odbicie w nazewnictwie – w krajach anglosaskich ten typ konstrukcji nazywa się okładziną przeciwdeszczową (rainscreen). Dzięki zastosowaniu szczeliny wentylacyjnej pomiędzy płytami a ścianą budynku, jest zapewniona odpowiednia wentylacja, umożliwiająca odparowanie wilgoci, również tej z wnętrza budynku.
Usprawnienia
Technologia okazała się tak obiecująca, że zaczęły nad nią pracę różne ośrodki badawcze. Pod koniec lat 50. korzyści ze stosowania fasad wentylowanych zaczął podkreślać British Research Station. Już kilka lat później Norweski Instytut Badań Budowlanych opublikował pomysł pozwalający zmniejszyć różnicę między ciśnieniem powietrza wewnątrz szczeliny wentylacyjnej, a ciśnieniem powietrza na zewnątrz. Dzięki zastosowaniu tego rozwiązania, konstrukcja ściany okładzinowej stała się mniej wrażliwa na niszczące działanie wiatru.
Technologia zyskała też własne nazewnictwo. W 1963 roku Kanadyjska Krajowa Rada Naukowa wprowadziła terminy związane z budową tego typu fasad: „zasada okładzin przeciwdeszczowych” używana jest wymiennie z „okładziny przeciwdeszczowe otwarte”. W Kanadzie i w Europie prowadzono najwięcej badań nad fasadami wentylowanymi, które do 80. XX wieku zostały dogłębnie zanalizowane.
Obecnie konstrukcje te, ze względu na swoją uniwersalność, stosowane są zarówno w krajach, w których budynki chroni się przed deszczem i niską temperaturą, jak i tam, gdzie trzeba je osłaniać przed przegrzewaniem. Z tego względu technologia fasad wentylowanych może być dobrą odpowiedzią na wyzwania stawiane przez dynamicznie zmieniający się klimat.
Materiały wykorzystywane na elewacjach wentylowanych
Jako zewnętrzna okładzinę w tego rodzaju konstrukcji można stosować wiele różnych materiałów, obok włókno-cementu są to na przykład spieki kwarcowe, płyty kompozytowe, HPL, ceramiczne czy też betonowe. Zdecydowanie jednym z najbardziej popularnych rozwiązań jest włókno-cement. Ten materiał stworzony z połączenia naturalnych i neutralnych dla środowiska i zdrowia surowców wyróżnia się m.in. niezwykłą wytrzymałością i trwałością oraz odpornością na ogień (klasyfikacja ogniowa A2-s1, d0), co pozwala na zastosowanie go na praktycznie każdym rodzaju budynku. Płyty włókno-cementowe EQUITONE dostępne są ponadto w szerokiej palecie barw i sześciu unikalnych kolekcjach wyróżniających się wyjątkową powierzchnią, dzięki którym można stworzyć nawet najbardziej kreatywne projekty.